هر آنچه باید درباره لک های پوستی (هایپرپیگمنتاسیون ) بدانید.

هایپرپیگمنتاسیون یا لک شرایط رایج و بی ضرری است که در آن رنگ تکه هایی از پوست از قسمت های اطراف تیره تر می شود. این وضعیت به دلیل تولید بیش از حد نرمال رنگدانه های پوستی یا ملانین هاست. در ادامه به بررسی انواع لک های پوستی و دلایل ایجاد، نحوه پیشگیری و درمان آن ها می پردازیم.

انواع لک های پوستی

برای درمان بهتر لک ها شناخت انواع لک ها و دلایل ایجاد آن ها ضروری است. در ادامه به بررسی انواع رایج لک ها می پردازیم.

ماه گرفتگی

ماه گرفتگی یا لک مادرزادی در هنگام تولد یا کمی پس از تولد روی پوست نوزاد دیده می شود. این لک پوستی ممکن است به رنگ های مختلف شامل قهوه ای، مشکی، آبی، صورتی، قرمز یا بنفش دیده شود. برخی از این لک ها برجسته تر از سطح پوست نوزاد هستند. علت به وجود آمدن آن اغلب ناشناخته است و اکثراً زمینه ارثی ندارند.

دو دسته ی اصلی ماه گرفتگی عبارتند از : عروقی و رنگدانه دار

نوع عروقی اغلب به رنگ صورتی، بنفش یا قرمز است که کمی بعد از تولد به وجود می آید و همانژیوم نام دارند و به دو نوع موقت و دائمی تقسیم می شوند. بسیاری از همانژیوم ها موقتی هستند و خود به خود درمان می شوند؛ ولی نوع دائمی همانژیوم ها نیاز به درمان دارند.

نوع رنگدانه دار از قهوه ای تا مشکی یا آبی تا آبی-خاکستری هستند.[۱]

کک و مک

کک و مک تجمع های کوچک دایره ای از لک های پوستی هستند که اغلب در مناطق بالای گونه و روی بینی دیده می شوند.کک و مک معمولاً منشأ ژنتیکی دارد و بیشتر در سنین کودکی و جوانی مشاهده می شون

نور خورشید و سایر شرایط محیطی رنگ آن ها را تیره تر می کند و در فصول زمستان کمرنگ تر می شوند. کک و مک اغلب در افرادی که پوست روشن با رنگ موی روشن یا قرمز دارند بروز پیدا می کند؛ پوست این افراد به اشعه های مضر نور خورشید حساس تر است.[۲]

لک های ناشی از نور خورشید

وقتی پوست به مدت طولانی در معرض نور خورشید قرار می گیرد ملانین ها بیشتر تولید می شوند و از پوست در برابر اشعه های مضر UV محافظت می نمایند؛ و تولید بیشتر ملانین باعث تیرگی پوست و ایجاد لک می شود. یکی از شایع ترین انواع لک های پوستی به دلیل قرار گرفتن در معرض نور خورشید به مدت طولانی ایجاد می شوند؛ به همین منظور محافظت از پوست در برابر اشعه های مضر UV برای پیشگیری از ایجاد لک های پوستی و بدتر شدن آن بسیار توصیه می شود؛ در قسمت پیشگیری از لک های پوستی در مورد راه های محافظت توضیح داده شده است.

لک های ناشی از افزایش سن

با افزایش سن سلول های پوستی توانایی جبران تخریب های ناشی از اشعه های مضر UV را از دست می دهند و لک های پوستی بیشتر دیده می شوند. لک های ناشی از افزایش سن از سنین بالای ۴۰ سال کم کم بروز پیدا می کنند.

این نوع لک ها عمدتاً در مناطقی که در معرض نور خورشید قرار دارند مشاهده می شوند؛ بنابراین آن ها را در دسته لک های ناشی از نور خورشید نیز می توان قرار داد.

ملاسما

افزایش هورمون های جنسی مخصوص بانوان ( استروژن و پروژسترون ) باعث فعالیت بیشتر سلول های ملانوسیت شده و منجر به ایجاد لک هایی به نام ملاسما می شوند. ملاسما بیشتر در دوران بارداری، یا در اثر مصرف داروهای ضد باروری و یا هورمون تراپی مشاهده می شود.[۳]

ملاسما بیشتر در افرادی که پوست زیتونی و یا تیره دارند بروز پیدا می کند و معمولاً روی گونه، بینی، لب ها و پیشانی مشاهده می شوند. این لک ها در صورتی که به مدت طولانی در معرض نور خورشید قرار گیرند، تیره تر می شوند.

لک های پس از زخم و التهاب

عواملی نظیر التهاب، حساسیت، جراحی، عوارض دارویی، تروما ( مانند سوختگی )، بیماری های التهابی ( مانند لوپوس، درماتیت آتوپیک ) و آکنه باعث افزایش رنگدانه های پوستی می شوند. لک های این دسته وقتی در معرض نور خورشید قرار بگیرند تیره تر می شوند. هر چه زخم و التهاب عمقی تر باشد درمان لک ناشی از آن سخت تر است.

پیشگیری از ایجاد لک های پوستی

نور خورشید از عمده دلایل ایجاد لک های پوستی است. استفاده ی روزانه از ضد آفتاب با حداقل SPF 30 که از پوست در برابر اشعه های UVA و UVB محافظت نماید، ضروری است. علاوه بر انتخاب ضد آفتاب مناسب، روش صحیح استفاده از نیز بسیار اهمیت دارد. در مقاله هر آنچه باید درباره ضد آفتاب بدانید ویدئوی آموزشی نحوه صحیح استفاده از ضد آفتاب آمده است؛ همانطور که قبلا” اشاره شد، در معرض نور خورشید قرار گرفتن بدون محافظت باعث تحریک تولید ملانین و در نتیجه ی آن ایجاد لک های جدید و تیره تر شدن لک های قبلی می شود. در حالی که استفاده از کرم های ضد آفتاب ضروری است، استفاده از سد های فیزیکی مانند کلاه، عینک آفتابی نیز مفید است.

درمان لک های پوستی

بدون شک اولین قدم برای پیشگیری از لک و همچنین درمان لک صورت، اجتناب از نور خورشید است (دوری کردن و یا کمتر در معرض بودن). روزانه (هر۳۶۵ روز سال) از کرم ضد آفتاب استفاده کنید. استفاده از کرم های ضد آفتاب صدمات ناشی از نور خورشید را که دلیل اصلی ایجاد لک است.

برای درمان لک های ایجاد شده روش های زیر وجود دارد:

از بین بردن ذخیره های ملانینی در پوست با استفاده از لایه بردارهایی نظیر AHA، رتینوئید ها و هم چنین ترکیبات روشن کننده مانند هیدروکینون و ویتامین سی برداشتن ته نشین های ملانینی با روش های مکانیکی مانند لیزر و IPL کند کردن تولید ملانین با تزریق موادی نظیر گلوتاتیون

در ادامه به بررسی ترکیبات رایج برای درمان لک های پوستی می پردازیم:

هیدروکینون

هیدروکینون در درمان لک های پوستی استاندارد طلایی دارد و مورد تأیید FDA نیز می باشد. شایعاتی در مورد عوارض سرطان زایی ناشی از مصرف آن وجود دارد ولی در مطالعات ثابت نشده است. احتمال بروز واکنش های حساسیتی پوستی با استفاده از آن رایج است، بنابراین استفاده از آن به تنهایی و بدون تجویز پزشک توصیه نمی شود. درمان ترکیبی با هیدروکینون با فرمولاسیون فلوئوسینولون ۰٫۰۱% + هیدروکینون ۴% + ترتینوئین ۰٫۰۵% استاندارد است و مطالعات زیادی تأثیر بیشتر آن روی لک ها را نسبت به استفاده تکی از هیدروکینون اثبات کرده اند.[۴] سایر ترکیبات مشابه هیدروکینون عبارتند از:

کوجیک اسید: از لحاظ کارآیی قابل مقایسه با هیروکینون است ولی احتمال حساسیت زایی در اثر استفاده از آن بیشتر است. این ماده یک آنتی اکسیدان است که از قارچ ها استخراج می شود و در غلظت ۴–۱% استفاده می شود. استفاده از این ماده به دلیل حساسیت زایی در ژاپن، سوئد و سوئیس ممنوع شده است. [۵]

آربوتین: آربوتین از مشتقات هیدروکینون است که از گیاهانی نظیر توت استخراج می شود. این ماده اغلب به صورت ترکیبی با سایر ترکیبات روشن کننده فرموله می شود.

شیرین بیان: ترکیبات متفاوتی از ریشه گیاه شیرین بین استخراج می شود؛ یکی از این ترکیبات ماده Liquiritin است که در محصولات پوستی روشن کننده استفاده می شود.

لایه بردار

لایه بردار ها به پوسته ریزی و تجدید پوست کمک می کنند و همین امر باعث تسهیل درمان لک های پوستی می شوند. در مقاله لایه بردارها به تفصیل در مورد انواع آن ها صحبت شده است. در ادامه نیز به بررسی چند نمونه رایج از آن ها می پردازیم.

AHA:

آلفا هیدروکسی اسید ها (AHAs) در قالب لاکتیک اسید و گلیکولیک اسید به خاطر شکل مولکولیشان که می توانند به لایه های پوست نفوذ کنند بهترین نوع AHA ها هستند. به طور کلی فرض بر این است که AHA ها در غلظت ۴% تا ۱۵% برای مهار تولید ملانین موثر نیست اما برای از بین بردن سلول های مرده و لایه های ناسالم و یا غیر طبیعی که در آنجا سلول های با رنگدانه بالا تجمع پیدا می کنند موثر هستند. از طرف دیگر تحقیقات دیگری نیز وجود دارد که نشان می دهد لاکتیک اسید و گلیکولیک اسید جدا از خاصیت لایه برداریشان، در مهار تولید ملانین نیز موثرند.

از آنجا که هیچ تحقیقی در مورد مقایسه AHA و BHA وجود ندارد احتمالا BHA نیز همانند AHA در درمان لک موثر است.

رتینوئیدها:

رتینوئیدها از مشتقات ویتامین آ هستند و به صورت طبیعی و سنتزی در فرمولاسیون های مختلف موجود هستند. این ترکیبات خاصیت لایه برداری دارند و در ترکیب با هیدروکینون و فلوئوسینولون اثرات خوبی در درمان لک های پوستی دارند؛ یکی از معروفترین رتینوئیدها ترتینوئین است.

آزلائیک اسید

آزلائیک اسید به دلیل خاصیت آنتی باکتریال و لایه برداری در درمان آکنه مؤثر است. اثرات روشن کنندگی نیز از این ماده دیده شده است .[۶]

منابع: WebMD Medical ReferenceReviewed byStephanie S. Gardner, MD on October 07, 2016

۲٫ http://www.justaboutskin.com/2014/03/types-of-hyperpigmentation/

۳٫ https://www.aad.org/public/diseases/color-problems/melasma

۴٫ Nordlund JJ, Grimes PE, Ortonne JP.JEADV.the safety of hydroquinone. ۲۰۰۶;۲۰:۷۸۱–۷۸۷٫[PubMed]

۵٫https://www.aad.org/media/news-releases/dermatologist-shines-light-on-natural-ingredients-used-in-new-topical-treatments-for-hyperpigmentation

۶٫http://www.mayoclinic.org/drugs-supplements/azelaic-acid-topical-route/description/drg-20062084